Treść dokumentu w formacie PDF można pobrać z linku: Instrukcja.pdf



Ogólna instrukcja składowania, transportu oraz montażu kabli elektroenergetycznych o napięciu znamionowym 0,6/1 kV o izolacji PVC i powłoce PVC (dotyczy typów YKY 0,6/1 kV, NYY 0,6/1 KV, YKSY 0,6/1 kV, YAKY 0,6/1 kV ; NAYY 0,6/1 kV)


Instrukcja została opracowana w oparciu o normy PN-HD 603 S1:2002; IEC 60502-1; N-SEP-E-004 oraz wymagania własne.

Instrukcja zawiera wytyczne pozwalające na bezpieczne składowanie, transport i rozładunek po opuszczeniu zakładu produkcyjnego.

Instrukcja zawiera te ż podstawowe informacje na temat doboru i układania kabli.

Dokument składa się z 5 części:

  1. Transport kabli
  2. Składowanie kabli
  3. Składowanie długotrwałe
  4. Przewijanie i odwijanie kabli
  5. Dobór i montaż kabli

Niniejszy dokument ma na celu przedstawienie wytycznych i zalecanych praktyk dla przewoźników zajmujących się transportem kabli jak i instalatorów.

Należy zawsze przestrzegać aktualnie obowiązujących przepisów prawnych oraz norm.

Transport kabli

1. Kable elektroenergetyczne dostarczane są na drewnianych bębnach o masie całkowitej brutto nieprzekraczającej 8 ton. Każdy bęben posiada indywidualny niepowtarzalny numer oraz etykietę z informacją jaki typ kabla     w jakiej ilości jest na nim nawinięty.
2. Podczas przemieszczania bębnów zaleca się zachować szczególną ostrożność, aby uniknąć uszkodzenia kabla i obrażeń ludzi. W tym celu zaleca się uwzględniać masę bębna, sposób i kierunek toczenia oraz sposób     podnoszenia.
3. Przetaczanie bębna zgodnie z kierunkiem nawinięcia gwarantuje, że kabel nie będzie miał tendencji do „luzowania się”. Przetaczanie bębna w kierunku przeciwnym do nawinięcia może spowodować trudności w     odwinięciu kabla z bębna w wyniku poluzowania si ę zwojów kabla na bębnie. Może również powodować nadmierne „cofanie” końca wewnętrznego kabla podczas odwijania.
Rysunek 1 – Toczenie bębnów



4. Do transportu bębnów zaleca si ę stosować środki transportu zgodnie z aktualnymi obowiązującymi przepisami (wózki wid łowe, suwnice, d źwigi). Naszym zdaniem najbezpieczniej jest przewozić bębny za pomocą     wózka widłowego.
Rysunek 2 – Transport bębnów


5. Bębny kablowe zaleca si ę transportować z osiami w po łożeniu poziomym i zabezpieczone przed jakimkolwiek prze mieszczeniem. Obydwie tarcze boczne bębna powinny opierać się o widły wózka widłowego.
Rysunek 3 – Przewożenie bębnów wózkiem widłowym


6. Przy transporcie wózkiem widłowym ważne jest zapewnienie odpowiedniego udźwigu wózka (dostosowanego do przewo żonych b ębnów z kablami). Kolejnym elementem jest d ługość wideł gdzie do b ębnów typ 15     włącznie wystarczą widły o długości 1200mm. Bębny od 16 do 28 wymagają dłuższych wideł – zalecamy 1800mm. Większe bębny wymagają wideł o długości 2400mm
7. W przypadku transportu za pomoc ą suwnicy czy d źwigu należy zapewnić odpowiednią konstrukcję zawiesia liniowego gdzie o ś transportowa oraz liny zawiesia powinny by ć dobrane d ługością do wielkości b ębna,     tak aby podczas podnoszenia nie ściskały tarcz bocznych bębna – mogą połamać bęben.
Rysunek 4 – Transport bębnów suwnicą / dźwigiem

8. Zabezpieczanie bębnów podczas transportu samochodem ciężarowym. Bębny do wielkości 12 ( średnica 1,2m) mo żna przewracać za pomoc ą specjalnej obrotnicy (do obrania b ębnów) a nast ępnie transportować je w     pozycji poziomej na palecie.
Rysunek 5 – Bęben na palecie ≤12

Większe bębny przewozi się w pozycji pionowej gdzie bębny ustawiane są na dopasowanym do wielkości bębna stojaku z belek drewnianych, który blokuje przemieszczanie się bębna podczas transportu. Wysokość belek stojaka do zabezpieczenia ładunku musi być dopasowana do wielkości bębna gdzie min to 5% średnicy bębna + 2cm. Bębny należy ustawiać wzdłuż kierunku jazdy. Bębny od wielkości 16 w gór ę powinny być zawieszone pomiędzy belkami gdzie prześwit między bębnem a podłogą powinien wynosić 20mm. Zalecana odległość „S” między podpierającymi bęben belkami / klinami powinna wynosić 0,63 średnicy tarcz bębna. (np. bęben typ 20 czyli średnica tarczy 2000mm to S=1260mm)
Rysunek 6 – Bęben zabezpieczony za pomocą klinów lub stojaka – zasady



Bębny należy ustawiać z prze świtem tak aby końce wewnętrzne kabla wyprowadzone przez otwór w tarczy bębna nie uległy uszkodzeniu. Bębny do wielkości 25 (średnica 2,5m) należy dodatkowo zabezpieczyć za pomocą specjalnych pasów transportowych.
Rysunek 7 – Bębny załadowane na ciężarówce wzdłuż kierunku jazdy



Bębny o wielkości większej niż 25 należy zabezpieczyć za pomoc ą dwóch skrzyżowanych stalowych lin przeciągniętych przez centralny otwór bębna.

Rysunek 8 – Bęben zamocowany dwoma skrzyżowanymi linami

9. Zabrania się zrzucania bębnów z kablami z samochodu!

Rysunek 9 – Zakaz zrzucania bębnów

Składowanie kabli

1. Sprawdzanie kabli i bębnów Kabel i bęben należy sprawdzić podczas rozładunku w miejscu przechowywania. Należy sprawdzić zarówno stan bębnów drewnianych, jak kabla. Inspekcja stanu bębna musi uwzględniać wpływ obciążeń transportowych na bęben tj. drgań występujących podczas transportu, przeciążeń związanych z gwałtownym hamowaniem czy negatywnym wpływem warunków środowiskowych.
2. Konieczne jest stosowanie uszczelnień końców kabla w celu zabezpieczenia przed wnikaniem wilgoci podczas składowania i transportu (kapturki termokurczliwe z żelem uszczelniającym).
3. Jeśli kabel układany jest etapowo, gdzie część odcinka kabla jest odwijana i odcinana z dostarczonego bębna, to zaraz po odcięciu należy zabezpieczyć obydwa końce kapturkami termokurczliwymi.
4. Zaleca się, aby kable przechowywane w temperaturach niższych od zalecanych przy ich układaniu nie były poddawane żadnym mechanicznym naprężeniom, w tym wstrząsom, uderzeniom, zginaniu i skręcaniu.
5. Bębny z kablem należy składować tak, aby tarcze bębna nie dotykały kabla na innym bębnie. Bębny z kablami zaleca się składować z osiami w po łożeniu poziomym.
Rysunek 10 – Składowanie bębnów na placu

6. Zaleca się, aby końce kabla były trwale przymocowane do bębna podczas transportu i składowania (za pomocą specjalnego skobla lub opaski/sznurka). Mocowanie nie może uszkadzać powłoki zewnętrznej kabla.
7. Zaleca się stosowanie odpowiedniego zabezpieczenia przed uszkodzeniem mechanicznym kabla nawiniętego na bęben oraz przed promieniowaniem słonecznym (np. obwój nawiniętego kabla folią, specjalną otuliną lub deskowanie całego bębna).
8. Zaleca się regularnie kontrolować bębny kablowe podczas składowania w celu oceny ich właściwości fizycznych. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości np. nadmiernego wysuszenia drewna wskutek długiej ekspozycji na znaczne promieniowanie słoneczne lub inne źródło ciepła, należy sprawdzić stabilność konstrukcji bębna i w przypadkach koniecznych zlikwidować powstałe luzy pomiędzy tarczami a rdzeniem bębna poprzez dokręcenie śrub montażowych.
9. Zaleca się zachować szczególną ostrożność podczas wbijania gwoździ lub skobli, klamer w tarczę bębna, aby uniknąć uszkodzenia kabli.
10. Kable nietypowe z powłokami zewnętrznymi w kolorze innym niż czarny nie powinny być przechowywane w bezpośrednim świetle słonecznym, aby zapobiec blaknięciu koloru. Takie kable powinny być chronione przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych za pomocą owinięcia czarną folią polietylenową lub specjalna otuliną ochronną. (nie dotyczy kabli posiadających pow łoki odporne na UV).

Składowanie długotrwałe kabli

1. Długotrwałe składowanie kabli na bębnach drewnianych stwarza liczne problemy:
    a. bębny drewniane niszczeją i rozsychają się wraz z upływem czasu i pogodą,
    b. kapturki termokurczliwe zamocowane na końcach kabli starzeją się i rozszczelniają wraz z upływem czasu i oddziaływaniem warunków atmosferycznych,
    c. odsłonięte powierzchnie powłok zewnętrznych kabli mogą ulec pogorszeniu a kolory wyblaknięciu,
    d. kabel nawinięty na bębnie może ulec uszkodzeniu podczas transportu (osłabiony bęben drewniany).
2. Zalecamy, aby unikać długotrwałego przechowywania kabli na bębnach drewnianych na zewnątrz na otwartej przestrzeni.
3. Jeżeli nie można tego uniknąć to zalecamy nie przekraczania 12 miesięcy składowania kabli na zewnątrz. Tempo degradacji i starzenia zależy od warunków środowiskowych i pór roku, więc kontrola i konserwacja bębna będzie wymagana w całym okresie przechowywania. Zalecany czasookres przeglądów wynosi 3 miesiące. Konserwacja polega na dokręcaniu śrub poprzecznych bębna ( śruby spinające tarcze boczne). Te działania mają na celu zapobieganie rozpadnięciu się bębna podczas toczenia, transportu oraz podczas instalacji kabla
4. Składowanie – bębny należy przechowywać na równym, płaskim i twardym podłożu (np. beton, belki drewniane, twardy żwir), w pozycji pionowej (stojący na tarczach bocznych a nie leżący), tak aby nie stały w wodzie. Niezastosowanie się do tych warunków może spowodować powstanie próchnicy drewna i osłabienie tarcz, potencjalne z łamanie tarcz lub zapadnięcie się bębna do punktu, w którym sam kabel będzie spoczywał na ziemi. Każdy z tych wyników sprawi, że montaż kabla będzie bardziej problematyczny lub nawet niemożliwy.
Rysunek 11 – Składowanie bębnów długotrwałe

5. Rozsychanie bębnów. Drewno w zależności od wilgotności zmienia swoja objętość, kurczy się podczas wysychania i pęcznieje przy namoczeniu (proces sorpcji i desorpcji pary wodnej lub wody). Dlatego w stale suchej i     upalnej pogodzie (≥30°C) bęben drewniany znacznie się kurczy się i może stać się niestabilny i spowodować uszkodzenie kabla, szczególnie gdy b ęben jest poruszany. Dlatego szczególnie latem przed poruszeniem     bębna długo składowanego należy dokręcić kluczem dynamometrycznym śruby poprzeczne spinające bęben. W przeciwnym razie bębny mogłyby się „zapaść” podczas tej operacji. Siła (moment obrotowy) dokręcania     śrub powinna wynosić:
    a. bębny wielkości 6 do 15 = siła 80 Nm
    b. bębny wielkości 16 do 22 = siła 100 Nm
    c. bębny wielkości 24 do 28 = siła 120 Nm
    Dokręcenie polega na zidentyfikowaniu 4 (lub więcej w zależności od wielkości bębna) śrub spinających bęben pomiędzy tarczami zakończonych sześciokątnymi nakrętkami na każdym końcu. Te nakrętki muszą być     dokręcone przed przesunięciem niestabilnego bębna. Należy zwrócić uwagę na to że bębny mogą również posiadać luźne gwoździe, które są trudniejsze do skorygowania. Konieczne będzie zachowanie ostrożności i     czujności podczas rozwijania kabla, aby zidentyfikować i zmniejszyć uszkodzenia kabla spowodowane przez luźne gwoździe.
    Najczęściej używane klucze do dokręcania śrub bębnów to: 19, 24, 30.
6. Kapturki zabezpieczające końce kabla przed wilgocią. Należy okresowo sprawdzać czy końce kabla są zabezpieczone kapturkami termokurczliwymi. Wszelkie uszkodzenia, dziury lub pęknięcia kapturków należy zidentyfikować i jak najszybciej wymienić kapturek na nowy, aby uniknąć wnikania wilgoci lub wody do kabla. Przed za łożeniem nowe kapturka należy zbadać stan końca. Jeżeli widać wyraźne ślady zawilgocenia lub korozji żyły kabla to należy odciąć odcinek ok. 300mm kabla i ponownie zbadać pod kątem obecności wilgoci. Jeżeli jest OK. to za łożyć kapturek a jeżeli nadal jest wilgoć lub korozja to należy powtórzyć procedurę.

Przewijanie i odwijanie kabli

1. Zabrania się przewijania / odwijania kabli w temperaturze niższej od -5°C.
2. Jeśli przewijanie/odwijani e kabli jest konieczne, a kable były składowane w temperaturze nIższej ni ż -5°C, to należy je najpierw przechowywać w pomieszczeniu o temperaturze powyżej +10°C przez co najmniej 24 godziny. Wówczas rozwijanie musi być wykonane w ciągu 2 godzin stosunkowo wolno i przy stałej prędkości (nie przekraczającej 20m/min.).
3. Przed rozpoczęciem odwijania kabla z bębna należy bezwzględnie uwolnić koniec wewnętrzny wystający przez otwór we tarczy bębna (usunąć, skobel, klamrę lub inne zamocowanie).
4. Zaleca się, aby przed rozpoczęciem odwijaniem kabla z bębna jak dokręcić śruby spinające tarcze bębna.
5. Przed zamocowaniem bębna w urządzeniu do odwijania, należy zmierzyć średnicę otworu osi bębna, Ta średnica zmienia się wraz z wielkością bębna od 80mm do 140mm. Należy dobrać średnice osi lub czopów urządzenia do odwijania tak aby była mniejsza od 5mm do 100m w stosunku do średnicy otworu osi bębna. Większa różnica średnic może spowodować uszkodzenie bębna lub urządzenia.
6. Wymagane jest, aby urządzenie do odwijania było wyposażone w hamulec (lub inny środek) ograniczający odwijanie si ę kabla w wyniku bezwładności. Inaczej mówiąc bęben może obracać się jedynie w sytuacji gdy kabel jest ciągnięty. Zbyt silne hamowanie może doprowadzić do uszkodzenia kabla.
Zalecane siły podczas przewijania / odwijania kabla z bębna to:
    a. 5 daN/mm² przekroju dla przewodów miedzianych, (przykład: dla przekroju 1x120mm² żyła Cu zalecana siła to 5x120 = 600daN)
    b. 3 daN/mm² przekroju dla przewodów aluminiowych.
7. Podczas przewijania / odwijania prędkość liniowa ciągnięcia nie powinna przekraczać 20m/min.
8. Dotyczy szczególnie starych bębnów drewnianych lub bębnów długo składowanych. Niekiedy może być konieczne ponowne dokręcenie śrub po kilku obrotach bębna, kiedy część kabla jest już odwinięta. Wówczas     zmienia się obciążenie bębna oraz wzajemne ustawienie desek bębna co najczęściej powoduje „rozluźnienie” bębna i wymaga ponownego dokręcenia śrub. Jednym z efektów „luźnych” tarcz bębna jest to, że naprężony     kabel podczas odwijania może wcisnąć się między zwoje niższej warstwy kabla na bębnie lub bezpośrednio przy tarczy od wewnątrz - między nawinięte zwoje kabla a tarczę bębna. Próba odwinięcia tak „zaciągniętego”     zwoju kabla mo że by ć bardzo pracochłonna lub może nawet spowodować uszkodzenie kabla.
9. Zaleca się aby zarówno odwijanie kabla z bębna jak i przewijanie kabla z bębna na inny bęben były wykonywane zgodnie z poniższym rysunkiem.
Rysunek 12 – Przewijanie i odwijanie kabli


10. Podczas odwijania należy cały czas zwracać uwagę na stan tarcz b ębna od strony wewnętrznej / nawijania kabla. Może zdarzyć się sytuacja, że w wyniku transportu lub sk ładowania wysunęły si ę niektóre z gwoździ. Luźne gwo ździe we tarczy można starać się usunąć, wbić ponownie lub zgi ąć wbić, tak aby nie wystawa ły do wnętrza bębna i nie uszkodziły kabla.
11. Podczas odwijania należy zwracać uwagę na wysuwający się koniec wewnętrzny kabla. Jest to naturalne zjawisko wynikające z naprężeń w kablu jak również rozsychania się bębnów drewnianych - gdy bęben obraca się w kierunku przeciwnym do pierwotnie stosowane go podczas nawijania na niego kabla Tej tendencji nie można zapobiec – można starać się ją ograniczyć. Brak uwolnienia wewnętrznego końca kabla przed rozpoczęciem odwijania, co uniemożliwia cofanie się końca wew. doprowadza najczęściej do trwałego uszkodzenia kabla – powstają duże przegięcia kabla na wewnętrznej warstwie (najczęściej na pierwszej warstwie nawiniętej na bęben) tzw. „eski”. Kabel w wyniku silnego przegięcia posiada uszkodzenia zarówno izolacji jak i powłoki. Wówczas ten uszkodzony odcinek kabla należy odciąć – ten odcinek nie nadaje się do eksploatacji. Stopień „cofania się” kabla zależy od, długości odcinka kabla na bębnie, średnicy kabla, liczby obrotów bębna, płynności odwijania, naciągnięcia kabla podczas odwijania (wyhamowania bębna) oraz stopnia rozeschnięcia się bębna. Skumulowany luz z powodu rozwijanie długich odcinków kabla może sięgać kilku metrów. Zjawisko można ograniczyć poprzez dokręcenie śrub bębna przed rozpoczęciem odwijania, skrócenie zamawianych odcinków kabla (szczególnie przy dużych średnicach kabli) oraz niedopuszczenie do rozsychania się bębnów. Kolejnym sposobem ograniczenia cofania się końca wew. jest utrzymywanie stałego niedużego naciągu kabla oraz stabilnej równej prędkości (brak szarpnięć, zatrzymań przyspieszeń) podczas odwijania. W ekstremalnych przypadkach, przy rozeschnięciu bębnów, po uzgodnieniu z producentem, dopuszcza się odwijanie kabla z bębna od dołu (a nie z góry) i nawijanie na kolejny bęben od góry. Wówczas następuje pełne przegięcie kabla. W takim przypadku może się zdarzyć, że wewnętrzny koniec kabla wycofa się przez otwór w tarczy bębna do środka bębna. Dlatego też przy takim postępowaniu zaleca się aby wcześniej przed rozpoczęciem odwijania zdjąć kapturek termokurczliwy z końca kabla.
Rysunek 13 – Uszkodzenia kabla w wyniku braku luźnego końca wewnętrznego oraz „cofanie” końca wewnętrznego kabla

Dobór i montaż kabli

1. Przy wyborze typu kabli muszą być brane pod uwagę takie czynniki jak przebieg trasy kablowej, metoda układania oraz warunki pracy kabla.
2. Kable objęte niniejszą instrukcją nie są zaprojektowane do stosowania:
    a) jako kable samonośne,
    b) jako kable morskie,
    c) w miejscach osiadającej ziemi, przy braku specjalnych zabezpieczeń przed uszkodzeniem,
    d) w miejscach narażonych na nadmierne wydzielanie ciepła.
3. Kable musza być odwijane i układane w taki sposób, aby w trakcie tych operacji nie pogorszyć ich własności.
    Należy zwrócić szczególną uwagę na poniższe czynniki :
    a) Na warunki pracy kabli mają wpływ następujące czynniki :
    - koncentracja kabli,
    - temperatura otoczenia,
    - różnica temperatur,
    - liczba kabli i sposób ułożenia (np. układ trójkątny lub płaski),
    - wzajemne oddziaływanie kabli,
    - narażenia mechaniczne (nacisk, rozciąganie, ścinanie, wibracje),
    - zabezpieczenie kabla przed promieniowaniem UV,
    - rezystancja termiczna gruntu i inne,
    b) Prąd upływu lub prądy błądzące oraz związana z tym korozja tworzyw,
    c) Ruchy gruntu, wibracje i wstrząsy,
    d) Metoda odwijania i przeciągania kabla oraz materiał do zasypywania muszą być dostosowane do tworzywa z jakiego wykonana jest pow łoka kabla, w celu uniknięcia jego mechanicznego uszkodzenia, z     uwzględnieniem obciążalności kabla,
    e) Należy uwzględnić ochronę przed oddziaływaniem zewnętrznych substancji chemicznych.
4. Kable bez pancerzy metalowych powinny być zabezpieczone po zainstalowaniu przed uszkodzeniami mechanicznymi.
5. Wewnętrzna średnica kanału kablowego i rur musi być >= 1,5-krotnej średnicy kabla. Nie jest wskazane układanie kilku kabli w 1 rurze. W calu zabezpieczenia rur przeciw wstrząsom należy użyć podsypki.
6. Kable powinny by ć instalowane w taki sposób, aby rozprzestrzenianie się ognia w razie po żaru było ograniczone. Przy projektowaniu trasy kabli należy wziąć pod uwagę zabezpieczenie przeciwpożarowe.
7. Najniższa dozwolona temperatura układania kabli i instalowania osprzętu dla kabli z izolacją i powłoką PVC wynosi - 5 °C. Jest to temperatura kabla a nie temperatura otoczenia. W przypadku, gdy temperatura kabli     jest niższa od dopuszczalnej, wtedy kable należy podgrzać do temperatury minimalnej; czynność ta może zabrać od jednego do dwóch dni (np. składowanie w magazynie ogrzewanym).
8. Przy wciąganiu kabli do kana łów kablowych należy zwrócić uwagę na siłę wciągania, która nie może przekroczyć dopuszczalnych wartości. Siła ta powinna być rejestrowana w trakcie całego procesu układania kabla.     Jeśli do linki wciągającej przymocowane są żyły, to siła wciągania nie może przekroczyć wartości :
P = n * S * δ
gdzie : n – ilość żył S – przekrój żył [mm2 ] δ - dopuszczalne naprężenie równe 50 [N/mm 2 ] dla kabli z żyłami miedzianymi oraz 30 [N/mm 2 ] dla kabli z żyłami aluminiowymi. Jeśli siła działa na kabel poprzez powłokę (np. gdy stosowana jest pończocha kablowa) to jej wartość nie powinna przekraczać : P=3·D2 ( w N) gdzie : D – średnica kabla [mm] Nie należy przekraczać powyższych wartości maksymalnych sił wciągania. W każdym przypadku siła powinna być przyłożona poprzez mocowanie obrotowe uniemożliwiające skręcanie się kabla wokół własnej osi.
9. W przypadku długich odcinków kabli, w których używane są ciężkie kable miedziane, obliczenia sił wciągania powinny być wykonane osobno dla każdego odcinka kabla. Metodologia wyciągania powinna być przygotowana z jasnymi szczegółami jak położenie bębna, położenie wciągarek lub popychaczy oraz liczba i rodzaj rolek, które należy użyć.
10. W przypadku kabli układanych bezpośrednio w ziemi rolki powinny być używane w odstępach 3-4 metrów oraz na zakrętach.
Rysunek 14 – Ustawienie rolek podporowych podczas układania kabla (do podmiany)


11. Rów kablowy powinien by ć prawidłowo przygotowany do operacji przeciągania kabli, wraz z dobrze wyprofilowanymi łukami i wystarczającą ilością rolek prowadzących. Należy zwrócić uwagę na zachowanie            minimalnego promienia gięcia kabli (patrz punkt 9) oraz stały pomiar siły wciągania.
12. Dopuszczalny promień gięcia w trakcie instalacji jest równy 15-krotnej średnicy kabla – dla kabli jedno żyłowych , oraz wielożyłowych opancerzonych; natomiast dla kabli wielożyłowych nieopancerzonych - dopuszczalny promień gięcia w trakcie instalacji jest równy 12-krotnej średnicy kabla.
13. Zmniejszenie promienia gięcia do 50% wartości dopuszczalnej jest możliwe, ale pod następującymi warunkami :
        - jest to pojedyncze zgięcie
     
x